Individuele behandeling

Psycho-educatie: Het geven van informatie over de psychologische gevolgen van de ziekte en de behandeling voor de cliënt middels gesprekken, informatiemateriaal en online modules.

Ontspannings- en visualisatieoefeningen: bij gespannenheid en lichamelijke onrust draagt het actief aanleren van het ontspannen van het lichaam bij aan het herstel en aan het zich beter voelen. Meer lichaamsgerichte oefeningen helpen daarnaast het lichaam weer te gaan voelen. Bij visualisatieoefeningen wordt de kracht van verbeelding gebruikt om te kunnen ontspannen, te verwerken of om meer stevigheid te ervaren.

Cognitieve gedragstherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een psychotherapie die je − voornamelijk door oefeningen −  leert om anders tegen problematische situaties aan te kijken en om er anders mee om te gaan. Er wordt gekeken naar de onderlinge samenhang tussen de gedachten, emoties en handelen. Hoe je tegen een bepaalde gebeurtenis aankijkt bepaalt hoe je je voelt en wat je doet.  Soms is de angst voor terugkeer van de ziekte zo groot dat dit verlammend werkt. De consequenties hebben zo’n grote impact dat het reëel lijkt om heel angstig te worden. Maar de vraag is hoe reëel de angst werkelijk is. CGT helpt om je gedachten stop te zetten en te kijken of na bijvoorbeeld  3 jaar na de operatie met steeds goede uitslagen je je anders kan opstellen. Bijvoorbeeld: “Piekeren heeft geen impact op de uitslag van de scan, ik kan nu al in paniek raken of wachten tot de uitslag en dan zie ik wel weer verder”. Op deze wijze  wordt de angst hanteerbaar i.p.v. dat de angst regeert. Doel is een balans te vinden tussen het onder ogen zien van onzekerheid en andere negatieve emoties die kanker met zich mee brengt enerzijds, en het afstand nemen van deze gevoelens anderzijds.

Zingevingsgerichte psychotherapie: Naar schatting worstelt 25% van de mensen met kanker met ‘zingevingsproblematiek’: psychische klachten die te maken hebben met het zoeken van houvast en betekenis om een situatie te kunnen begrijpen en accepteren. Zingevingsvragen die bij mensen met kanker aan de orde kunnen komen zijn bijvoorbeeld ‘Waarom overkomt mij dit?’, ‘Tel ik nog mee nu ik nooit meer volledig zal kunnen werken?’ en ‘Is mijn leven nog de moeite waard?’. Zingeving wordt gezien als een beschermende factor tegen het ontstaan van psychische problemen. Daarom zijn mensen met kanker gebaat bij een gerichte therapie om zingeving te vergroten. De therapie is erop gericht om nieuwe manieren van zingeving te ervaren en dit in een bredere context te plaatsen.

Traumabehandeling (o.a.EMDR): Een belangrijk onderdeel bij traumabehandeling en angstbehandeling is de confrontatie met de gebeurtenis aan te gaan en deze niet te vermijden. Door de gebeurtenissen (het verhaal) te doorlopen kan de verwerking beginnen of verder gaan. In het verhaal is ook ruimte voor de emoties die bij het verhaal horen, waarbij woorden worden gegeven aan de emoties die gevoeld worden. Door het herleven en doorleven van dat wat er gebeurd is, neemt de emotionele lading af en wordt de ervaring een onderdeel van het levensverhaal. Indien een bepaalde gebeurtenis (zoals het horen van de diagnose of een onderdeel van de behandeling) dusdanig impact heeft en iemand last heeft van herbelevingen en nachtmerries over deze gebeurtenis dan is het verstandig om Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) in te zetten. Hierbij wordt de cliënt gevraagd vanuit het hier en nu naar de traumatische ervaring te kijken en dan met zijn/haar ogen de bewegende vingers van de therapeut te volgen. Uiteindelijk worden de emoties behorende bij de herinnering losgekoppeld zodat het beeld geen heftige emoties meer oproept en de ervaring verwerkt kan worden.

Emotionally Focused therapy (EFT): Deze vorm van partnertherapie gaat uit van de wetenschap dat een veilige hechting van groot belang is voor het gevoel van welbevinden.  Elk mens verlangt ernaar zich emotioneel verbonden te voelen met andere mensen, een verlangen dat net zo belangrijk is als onze behoefte aan eten, drinken en slapen. Je bent een relatie aangegaan met je partner, omdat hij/zij iemand is met wie je je op een specifieke manier emotioneel verbonden voelt. Als een van beide partners een levensbedreigende ziekte blijkt te hebben, kan dat zelfs een stabiele partnerrelatie onder druk zetten. Hoe houd je emotionele verbondenheid in de moeilijke situaties die een ziekteproces met zich meebrengt. De handvatten die EFT biedt kunnen daarin heel behulpzaam zijn.

Lichaamsgerichte behandeling: De diagnose kanker is ingrijpend en zorgt voor veranderingen op alle gebieden. Het lichaam krijgt enorme stress te verwerken, enerzijds door de medische behandelingen, anderzijds door de spanning die het ziek zijn met zich meebrengt. Tijdens het behandeltraject is er vaak weinig ruimte om stil te staan bij wat dit allemaal met iemand doet. Het echte verwerken begint pas later; dan pas dringt door wat er allemaal gebeurd is. Dan komen vragen over hoe kan ik weer vertrouwd raken met mijn (geschonden) lichaam, of hoe kan ik ermee om gaan als mijn hoofd iets anders vertelt dan mijn lichaam. En hoe kan en mag ik gaan voelen wat de ziekte innerlijk teweegbrengt. Lichaamsgerichte therapie kan helpen weer vertrouwd te laten raken met het lichaam. Lichaamsgerichte therapie zoekt door middel van oefening en aanraking naar een balans tussen denken en voelen. De aanraking kan bijdragen aan de communicatie met het lichaam en helpt bij het proces van vertrouwen en acceptatie. Er wordt gewerkt vanuit een haptonomisch perspectief. Ook naasten kunnen zich overbelast gaan voelen of moeite hebben bij zichzelf te blijven in de dingen die er gevraagd of verwacht worden. Deze spanningen kunnen zich ook lichamelijk uiten en het reguleren is ook een onderdeel van lichaamsgerichte therapie.

Acceptance and Commitment therapy (ACT): Werken aan acceptatie van wat er nu is en leren omgaan met angsten en onzekerheid kan met behulp deze therapie. De kern van ACT is de filosofie dat het vechten tegen onvermijdelijke zaken ten koste gaat van een waardevol leven. In ACT wordt geleerd je te richten op zaken die je kan beïnvloeden, zoals je eigen gedrag, in plaats van controle proberen te krijgen over ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn, zoals emoties en gedachten. Dit houdt in dat je leert je emoties en gedachten te accepteren zoals ze zijn in plaats van er tegen te vechten, en daarmee hanteerbaar te maken.

Lutografie: Lutografie is een online module waar de cliënt werkt aan zijn persoonlijke proces na de diagnose kanker of na overlijden. Door 10 verschillende verliesthema’s te volgen, wordt meer rust in hoofd en lijf verkregen. Elk thema bestaat uit stappen waar je met creatieve oefeningen aan de slag kunt, ondersteund door kijktips, artikelen en meditatie/ontspanningsoefeningen. Lutografie wordt gebruikt als onderdeel van de therapie. Doordat de cliënt thuis aan de slag blijft,  helpt het om het therapeutisch proces tussen de sessies door te laten lopen. Het rouwgedeelte van Lutografie is uitgebreid besproken in het vakblad Uitvaart. Lees hier het artikel.

E-health behandeling
Naast face-to-face behandelingen biedt het IDC ook psychologische interventies aan via internet (e-health). Er wordt gewerkt met de module www.minderangstbijkanker.nl van het Helen Dowling Instituut. Deze module wordt aangeboden als blended care (een combinatie van face-to-face contact met een online behandeling) voor mensen die angstklachten ervaren als gevolg van kanker. Daarnaast wordt de Untire app van Tired of Cancer (https://untire.me) aangeboden voor zelfstandig gebruik of blended care. De Untire app is erop gericht (ex)kankerpatiënten om te leren gaan met vermoeidheid waardoor de kwaliteit van hun leven wordt verbeterd.

Individueel ondersteuningsprogramma voor naasten van mensen met een hersentumor en hersenmetastasen
Het VU Medisch Centrum (VUmc) heeft een individueel ondersteuningsprogramma ontwikkeld om naasten van mensen met een hersentumor en hersenmetastasen handvatten te geven om met dit moeilijke ziektebeeld om te kunnen gaan. Het Ingeborg Douwes Centrum biedt dit programma als eerste organisatie in Nederland in samenwerking met het VUmc, Integraal Kanker Centrum Nederland (IKNL) en de gemeente Amsterdam. Meer informatie vindt u hier.