Ingeborg Douwes Centrum introduceert zingevingstherapie voor overlevers van kanker

Naar schatting worstelt 25% van de mensen met kanker met ‘zingevingsproblematiek’: psychische klachten die te maken hebben met het zoeken van houvast en betekenis om een situatie te kunnen begrijpen en accepteren. Tot op heden was er geen evidence-based therapie voor deze problematiek in Nederland. Nadia van der Spek, onderzoeker aan de Vrije Universiteit en psycholoog bij het Ingeborg Douwes Centrum (IDC), onderdeel van OLVG, onderzocht in haar proefschrift de effecten van een Amerikaanse zingevingstherapie voor overlevers van kanker.

Meaning Centered Group Psychotherapy
Van der Spek toont aan dat zingevingsprocessen vaak door kanker beïnvloed worden en dat patiënten gebaat zijn bij een gerichte therapie. Een voorbeeld hiervan is de Meaning Centered Group Psychotherapy (MCGP). Deze therapie bestaat uit acht groepssessies en is erop gericht om nieuwe manieren van zingeving te ervaren en dit in een bredere context te plaatsen. MCGP verbetert het psychologisch welzijn van patiënten en is effectiever én goedkoper dan standaardzorg. Het IDC biedt vanaf 2017 hulpverleners in het hele land trainingen aan om deze zingevingsmethodiek in te zetten bij mensen met kanker.
De zingevingstherapie is onderzocht bij 170 patiënten die curatief waren behandeld voor kanker. Patiënten werden in drie groepen verdeeld, waarbij drie situaties met elkaar werden vergeleken’: zingevingstherapie, lotgenotencontact en geen therapie. Hieruit bleek dat MCGP in vergelijking met de andere twee interventies een effectieve toepassing is voor het verbeteren van zingeving, psychologisch welzijn en het omgaan met de ziekte op korte termijn. Daarnaast zagen de onderzoekers een vermindering van de psychologische distress en depressieve klachten op langere termijn. Van der Spek: “Bovendien vonden we sterke aanwijzingen dat MCGP ook kosteneffectief is. Naast een belangrijk middel ter ondersteuning van zingeving bij kankerpatiënten, zorgt het waarschijnlijk ook voor minder kosten bij deze groep patiënten.” In eerder onderzoek is deze therapie ook al effectief gebleken voor mensen met kanker in de palliatieve fase. Tijdens de groepssessie wisselen deelnemers ervaringen uit over zingeving na kanker. Er wordt theoretische uitleg gegeven over wat bronnen van zingeving zijn, en deelnemers doen oefeningen en maken huiswerkopdrachten. Dit alles gebeurt onder begeleiding van een MCGP-getrainde psycholoog.

Zingeving en kanker 
Zingevingsvragen die bij overlevers van kanker aan de orde kunnen komen zijn bijvoorbeeld ‘Waarom overkomt mij dit?’, ‘Tel ik nog mee nu ik nooit meer volledig zal kunnen werken?’ en ‘Is mijn leven nog de moeite waard?’. Zingeving is sterk gerelateerd aan psychologisch welzijn na kanker en hangt samen met een betere kwaliteit van leven tot zelfs jaren na de diagnose. Nadia van der Spek: “Ook na de behandeling van kanker moeten overlevers om zien te gaan met fundamentele onzekerheden in het leven. De mogelijkheid van het terugkomen van de ziekte en het onzekere beloop van het herstel zijn aspecten waar patiënten vaak tegenaan lopen. De diagnose gaat vaak gepaard met verliezen op verschillende levensgebieden, zoals fysieke gezondheid, werk en relaties. Dit kan het ervaren van zingeving bemoeilijken.”

Over het Ingeborg Douwes Centrum
Het Ingeborg Douwes Centrum is een centrum voor psycho-oncologische zorg in Amsterdam. Patiënten en naasten kunnen er terecht voor ondersteuning op het gebied van verwerking, acceptatie en zingeving. Het IDC is onderdeel van OLVG en is aangesloten bij IPSO, de brancheorganisatie van inloophuizen en psycho-oncologische centra. Het IDC werkt o.a. nauw samen met het VU medisch centrum op gebied van onderzoek en innovatie om zorg bij kankerpatiënten te verbeteren. Het promotie-onderzoek van Nadia is gefinancierd door KWF/Alpe d’Huzes.

Het proefschrift
Meaning-centered group psychotherapy for cancer survivors: development, efficacy and cost-utility – Nadia van der Spek (2016)
lees/download in .pdf

In de pers
Zingevingstherapie helpt bij omgaan met kanker: ‘Ik heb me er nu bij neergelegd’ (Het Parool, 11 september 2016) lees/download in .pdf
Therapie geeft je een keuze (Het Parool, 11 september 2016) lees/download in .pdf