Start onderzoek naar vroegtijdig signaleren van risico’s op psychosociale problemen bij kanker in gezinnen met jonge kinderen

Psycho-oncologisch centrum Ingeborg Douwes Centrum ontwikkelt een instrument om vroegtijdig risico’s op psychosociale klachten in gezinnen waarin een ouder kanker heeft, op te sporen.

De diagnose kanker bij één van de ouders is ingrijpend voor het hele gezin. Hoe kunnen we vroegtijdig vaststellen of gezinnen waarvan een ouder de diagnose kanker heeft, risico’s lopen op psychosociale klachten, zodat tijdig de juiste hulp geboden kan worden? Dit is in een notendop het doel van het onderzoek dat het Ingeborg Douwes Centrum dankzij financiering van ZonMw start. Het gewenste eindresultaat is een psychosociaal screeningsinstrument. Hierdoor kunnen alle gezinsleden, en vooral de kinderen in deze gezinnen, de juiste hulp en ondersteuning aangeboden krijgen.

Projectleider dr. Marthe Egberts van het Ingeborg Douwes Centrum legt uit waarom dit onderzoek belangrijk is. “Als een moeder of vader kanker krijgt, treft dat het hele gezin. Een aanzienlijk deel van de gezinnen krijgt psychosociale problemen. Ouders, maar ook kinderen. Momenteel is er in de oncologische zorg te weinig aandacht voor de impact op kinderen. In dit onderzoek richten we ons daarom specifiek op gezinnen met kinderen jonger dan 18 jaar. We weten bijvoorbeeld dat een kwart van de kinderen op korte of langere termijn traumatische stressklachten ervaart. Door een systematische screening krijgen we de risicofactoren bij gezinnen vroegtijdig in beeld. Op basis daarvan kunnen we zorg op maat bieden, waardoor ernstige of langdurige klachten uitblijven of op z’n minst beperkt worden.”

In dit onderzoek gaat het concreet om het aanpassen van een al bestaand screeningsinstrument dat in de kinderoncologie wordt gebruikt: de zogenoemde Psychosocial Assessment Tool (PAT). Vervolgens zal in verschillende ziekenhuizen in Nederland worden onderzocht of dit screeningsinstrument geschikt is en hoe ouders en professionals het gebruik ervaren.

Het onderzoek beperkt zich niet tot screening. Egberts: “Ouders met kanker en hun partner hebben veel vragen over hoe en wat ze hun kinderen moeten vertellen over de diagnose. En hoe ze hun kinderen kunnen begeleiden. De gezinnen krijgen daarom ook voorlichting. Bijvoorbeeld over gebruikelijke reacties bij kinderen, hoe ze samen over de ziekte kunnen praten, en over het omgaan met ingrijpende veranderingen. Deze informatie geeft houvast en vertrouwen. Ouders kunnen zo hun kinderen op een goede manier betrekken bij hun ziekte en behandeling.”

Het onderzoek is 1 juli 2021 van start gegaan. De resultaten worden 2026 verwacht.

Het Ingeborg Douwes Centrum zet zich al jaren in voor het verbeteren van de psychosociale zorg voor gezinnen waarin een ouder kanker heeft. Sinds 2009 behandelen gespecialiseerde kinder- en jeugdpsychologen van het Centrum kinderen die problemen krijgen door de ziekte of het overlijden van een ouder.

Naast OLVG, waar het Ingeborg Douwes Centrum onderdeel vanuit maakt, zijn partners in dit onderzoek Antoni van Leeuwenhoek, Amsterdam UMC, Maastricht UMC, Antonius Ziekenhuis, Prinses Maxima Centrum, Universiteit Utrecht, Integraal Kanker Centrum Nederland, en Borstkanker Vereniging Nederland.

Hoofdonderzoeker is Dr. Marthe Egberts, orthopedagoog bij het Ingeborg Douwes CentrumUniversiteit Utrecht. Op de projectwebsite van ZonMw kunt u een interview met haar over dit onderzoek lezen.

ZonMw is de organisatie die namens het ministerie van VWS en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) onderzoeks- en innovatieprojecten zoals dit, ontwerpt en financiert.

Kosteloze themabijeenkomsten over kanker voor gezinnen met minderjarige kinderen

Dankzij een subsidie van de gemeente Amsterdam biedt het Ingeborg Douwes Centrum gratis themabijeenkomsten voor gezinnen, woonachtig in Amsterdam, waarvan een van de ouders de diagnose kanker heeft gehad.

Aan de hand van drie thema’s – communicatie in het gezin, omgaan met emoties en de opvoeding – leggen psychologen in een serie van drie bijeenkomsten uit wat een goede en helpende aanpak is. Ouders krijgen adviezen per leeftijdsfase van kinderen en concrete handvatten die helpen in het dagelijks gezinsleven ondanks de moeilijkheden in deze periode. De bijeenkomsten zijn ook zinvol voor partners, familie of andere betrokkenen van een ouder met kanker.

Tevens is er een kosteloos telefonisch spreekuur waar ouders met vragen terecht kunnen bij de specialisten van het centrum.

Mensen die aan deze ondersteuningsbijeenkomsten willen deelnemen of een afspraak willen maken voor het telefonisch spreekuur, kunnen zich aanmelden bij het Ingeborg Douwes Centrum, per e-mail ingeborgdouwescentrum@olvg.nl of telefonisch: 020 – 480 75 80.

Over deze themabijeenkomsten is meer informatie en een te downloaden leaflet op deze website.

Themabijeenkomsten Zingeving ism Centrum voor Levensvragen

Eind mei is er een nieuwe serie themabijeenkomsten:  Kanker en zingeving: verlies en waarde(n)vol leven. De drie bijeenkomsten zijn bedoeld voor cliënten van het Ingeborg Douwes Centrum, die zelf kanker hebben (gehad) en is een introductie op de thema’s zingeving, verlies, verwerking en waarde(n) vol leven.  Ook als u nog op de wachtlijst staat, kunt u zich aanmelden. De bijeenkomsten zijn kosteloos en worden georganiseerd door het Ingeborg Douwes Centrum in samenwerking met het Centrum voor Levensvragen. (Lees verder)

Ingeborg Douwes Centrum helpt bij kunstproject ‘Ik Ben Mijn Lichaam Niet’

In onze selfie-samenleving draait alles om ego. Maar hoe ziet het er uit als we het leven ervaren door de ogen van de wereld in plaats van onszelf? Filmmaker Vanesa Abajo Perez maakte een film en tentoonstelling over deze perspectiefwissel. Ze sprak met vele terminaal zieke mensen en onderzocht hun veranderende waarneming van zichzelf en van het leven. Het resultaat is een filmisch-poëtische reis die een nieuwe verbinding zoekt met de mens, voorbij het sterfelijke lichaam.

Het Ingeborg Douwes Centrum heeft bijgedragen aan dit project door Vanesa Abajo Perez inzicht te geven over de processen die wij zien bij mensen met kanker. Daarbij hebben wij de maakster geholpen met het vinden van mensen die geportretteerd zouden willen worden en met die mensen voorgesprekken te voeren. Motief voor p

articipatie is het belang van het doorbreken van het taboe op de dood en het bieden van een ander en mogelijk behulpzaam perspectief op leven en dood.

Dit kunstproject – getiteld ‘Ik Ben Mijn Lichaam Niet’ – is een multimediaal project waarin levensbedreigend zieke Nederlanders worden geportretteerd. Het project bestaat uit een aantal onderdelen die samen een groter verhaal vertellen: een poëtische documentaire, een tentoonstelling en een digitale dichtbundel.

De documentaire en de tentoonstelling zullen zodra dat weer kan, te zien zijn in Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover te Amsterdam.

Meer informatie is te vinden op de website van het museum: Expositie en event: Ik ben mijn lichaam niet

Het project is ook terug te vinden op Facebook en Instagram.

Nog plaatsen vrij voor 2-daagse training Zingevingsgerichte Psychotherapie

Hoe vergroot u het gevoel van zingeving en betekenisgeving bij mensen met kanker?

De diagnose kanker gaat vaak gepaard met verliezen op verschillende levensgebieden, zoals fysieke gezondheid, werk en relaties. Deze verliezen kunnen het ervaren van zingeving bemoeilijken. Zingevingsvragen die vaak worden gezien bij mensen met kanker zijn bijvoorbeeld: ‘Waarom overkomt mij dit?’, ‘Tel ik nog mee nu ik niet meer volledig zal kunnen werken?’ en ‘Is mijn leven nog de moeite waard?’. Zingeving wordt gezien als één van de beschermende factoren tegen het ontstaan van psychische problemen (Richtlijn Aanpassingsstoornis, 2016). Daarom zijn mensen met kanker gebaat bij een gerichte therapie om zingeving te vergroten.

Tijdens de tweedaagse cursus maakt u kennis met de theorie en praktijk van zingeving, zodat u als zorgprofessional in staat bent om het gevoel van zingeving bij cliënten te vergroten. De onderdelen uit het groepsprotocol zijn ook toepasbaar in individuele therapie.

Zingevingsgerichte psychotherapie is een nieuwe evidence based therapie in Nederland, voor mensen met kanker. Deze groepstherapie is een bewerking van de Amerikaanse Meaning Centered Group Psychotherapy van professor W.S. Breitbart en gebaseerd op het werk van Victor Frankl. De onderzoeksgroep van professor Irma Verdonck (VUMC) heeft deze therapie in samenwerking met het Ingeborg Douwes Centrum aangepast voor mensen met kanker in de curatieve fase en onderzocht op effectiviteit. Zingevingsgerichte psychotherapie blijkt (kosten)effectief en helpt mensen met kanker met het vergroten van psychisch welzijn, toename van gevoel van zingeving, verbetering  van de coping en afname van distress en depressieve klachten (van der Spek et al 2017).  Om meer te lezen over het onderzoek Meaning-centered group psychotherapy for cancer survivors: development, efficacy and cost-utility –  Nadia van der Spek (2016).

Praktische informatie

Doelgroep: Psychologen, psychotherapeuten, psychiaters met kennis over en ervaring met het werken met mensen met kanker (bij voorkeur een deskundige uit het deskundigenbestand van de NVPO). Mogelijk wordt de doelgroep later uitgebreid met andere zorgprofessionals.

Locatie: Ingeborg Douwes Centrum; deze scholing kan ook inhouse of op een andere locatie gegeven worden.

Kosten: € 699,- incl. protocol, werkboek en maaltijd.

Accreditatie: Accreditatie is aangevraagd voor klinisch psychologen (FGzPt) en psychotherapeuten.

Maximaal aantal deelnemers: 9.

Literatuur: Voor aanvang van de cursus wordt aangeraden het boek Viktor Frankl – De zin van het bestaan, een inleiding tot de logotherapie te lezen. Het protocol en een cliëntenwerkboek worden bij aanvang van de cursus uitgedeeld.

Docent: Drs. Margot Remie, GZ-psycholoog bij het IDC.

Wanneer:
Donderdag 3 juni van 13.30 tot 20.30 uur
Donderdag 17 juni van 13.30 tot 20.30 uur
Wanneer het mogelijk is, zal de eerste bijeenkomst op onze locatie (IJsbaanpad 9-11 te Amsterdam) plaatsvinden. Anders zal de training via ZOOM worden gegeven.

Aanmelden?

U kunt zich aanmelden door te mailen naar ingeborgdouwescentrum@olvg.nl o.v.v. deelname scholing Zingevingsgerichte psychotherapie. Vermeldt hierbij uw naam, functie en werkplek. Na uw aanmelding ontvangt u een bevestigingsmail van uw inschrijving en de betalingsregeling. Pas na betaling bent u officieel ingeschreven voor de training.

Aangemeld maar nog geen vragenlijst ontvangen?

Heeft u zich in de afgelopen twee weken via de website bij ons aangemeld en heeft u geen vragenlijsten van ons ontvangen? Dan kan het zijn dat wij uw aanmelding niet goed hebben ontvangen. Neem in dat geval contact met ons op zodat wij de vragenlijsten alsnog kunnen toesturen.

U kunt ons mailen of bellen op nummer 020 – 480 75 80.

Werkwijze en adviezen in verband met coronavirus

Aangepaste werkwijze per oktober 2021

Hieronder een overzicht van de aangepaste werkwijze van het Ingeborg Douwes Centrum in verband met de coronacrisis:

Voor bestaande cliënten:

  • Alle consulten van het Ingeborg Douwes Centrum gaan door. De volgende mogelijkheden worden hiervoor geboden:
    1. Telefonische consulten. Houd u er rekening mee dat u mogelijk gebeld wordt door een anoniem nummer.
    2. Beeldbellen via Pexip. Als het in uw geval mogelijk is, ontvangt u hierover informatie van uw therapeut.
    3. Face-to-face contact

Voor nieuwe cliënten:

  • U kunt zich aanmelden voor behandeling. Onze zorg gaat ook tijdens de coronacrisis door, zij het aangepast: zie hierboven.
  • Als u zich al heeft aangemeld voor behandeling, dan zal de intake (het eerste gesprek) face-to-face, telefonisch of via beeldbellen plaatsvinden. De mogelijkheden zullen met u besproken worden.

Advies en hulp

Kankerpatiënten hebben het in deze tijd extra moeilijk.

Het Ingeborg Douwes Centrum geeft patiënten adviezen en ingangen om goed met de problemen gedurende de coronacrisis om te kunnen gaan. Ook voor familie en naasten van patiënten kan dit hulp en steun bieden in deze lastige tijd.

Op de pagina Adviezen in coronatijd voor kankerpatiënten  vindt u antwoorden op veel gestelde vragen en adviezen, tips en bronnen die voor kankerpatiënten relevant zijn in deze tijd.

Op de pagina Bronnen voor (zelf)hulp staan ondermeer links naar organisaties die lotgenotencontact aanbieden (dat kan nu juist heel fijn zijn) en ingangen als u last heeft van angst en somberheid.

Ook ontspanningsoefeningen kunnen u in deze tijd helpen. Er zijn oefeningen voor volwassenen en voor kinderen.

Praten over corona met je kinderen als je zelf kanker hebt, kan moeilijk zijn. Kinderen kunnen angstiger worden, veel vragen en extra zorgen hebben. We hebben een aantal adviezen verzameld op deze pagina: Adviezen in coronatijd voor ouders met kanker: hoe praat ik hierover met de kinderen?

Heeft u naar aanleiding van dit bericht vragen, dan kunt u ons mailen of bellen op nummer 020 – 480 75 80.

Wij zoeken twee enthousiaste GZ-psychologen